امروزه فعالیت در بورس و بازارهای مالی یکی از دغدغه‌های مردم ایران است. به همین خاطر تصمیم گرفتیم تا با تدوین یک محتوای کامل، ابتدایی‌ترین قدم برای ورود به بازار مالی ایران، یعنی نحوه ثبت نام سامانه سجام را برای شما توضیح دهیم. امیدواریم با آموزش نحوه ثبت نام سامانه سجام راه شما را برای ورود به بازارهای مالی هموار کنیم.
ثبت نام سجام چیست و چرا باید احراز هویت انجام دهیم؟
ثبت نام در سجام یا «سامانهٔ ثبت‌نام اطلاعات مشتریان» اولین قدم برای ورود به سازمان بورس است. در سال‌های گذشته آگاهی مردم دربارهٔ بازارهای مالی به‌خصوص بورس، باعث شده که افراد بیشتری برای ورود به آن اقدام کنند، اما در ایران مانند بسیاری از کشورها، ثبت‌نام در بورس نیازمند مراحل مقدماتی است که باید انجام شود. اولین مرحله در ایران، ثبت‌نام سجام است و هر فرد ایرانی که تمایل به فعالیت در بازار بورس دارد؛ باید در این سازمان احراز هویت و ثبت‌نام شود.
هدف از این ثبت‌نام (احراز هویت) شفافیت در بازار مالی است. اگر افرادی با هویت نامعلوم، در یک بازار مالی شرکت و اقدام به تقلب یا کلاهبرداری کنند؛ در صورت عدم شناسایی، امکان بازپس‌گیری اموال یا اخراج آن‌ها در بازار وجود ندارد؛ لذا نه‌تنها در ایران بلکه در همهٔ جهان، حضور در بازار مالی، نیازمند ثبت‌نام و احراز هویت است.
ثبت نام سجام یعنی راستی‌آزمایی مشخصات فرد حقیقی یا حقوقی که قصد دارد در بورس اوراق بهادار ایران فعالیت مالی انجام دهد. این راستی‌آزمایی در چند مرحله انجام می‌شود و شخص باید تمام مراحل را به طور کامل انجام دهد.
مراحل ثبت نام سجام
حال که دانستیم سجام چیست و چرا باید مشخصات خود را در سامانه سجام ثبت کنیم؛ نوبت آن است که با روش ثبت نام آشنا شویم.
- ورود به سامانهٔ سجام: اولین قدم، ورود به سایت سجام است. با ورود به این سایت شما یک‌بار برای همیشه احراز هویت شده و حتی اگر از بازار مالی خارج شوید و بعد از مدتی بخواهید ادامه فعالیت کنید نیاز به تأیید هویت نداشته و مجدداً می‌توانید در بازار مالی فعالیت کنید. اگر ثبت نام و ورود به سایت، با لپ‌تاپ یا کامپیوتر شخصی برای شما دشوار است، خیلی راحت و از طریق اپلیکیشن بله می‌توانید، وارد سایت سجام شده و ثبت‌نام خود را انجام دهید به این شکل که اپلیکیشن «بله» را باز کنید و وارد تب ویترین شوید، در دستهٔ خدمات کاربردی، «سامانهٔ سجام» را پیدا کرده و با لمس آن، مستقیم وارد سایت سجام شوید.
- واردکردن شماره‌تلفن همراه: قدم بعدی در نحوه ثبت نام سامانه سجام واردکردن شمارهٔ تلفن است. قبل از وارد کردن شماره، اگر فیلترشکنتان روشن است؛ آن را خاموش کنید.
- تأیید کد امنیتی: زمانی که شماره ثبت شد؛ یک کد امنیتی برای شما ارسال می‌شود که آن را باید در باکس مخصوص وارد کنید. در زمان ثبت نام سجام به این نکته دقت کنید که شماره‌تلفن همراه متعلق به خودتان باشد. زیرا بعد از آنکه شماره توسط سامانه تأیید شد، تمام اطلاعیه‌ها، مکاتبه‌ها و اخبار به شماره‌تلفن همراهی ارسال می‌شود که در سامانه تأیید شده است.
نکتهٔ دیگری که باید به آن توجه کرد انطباق شماره‌تلفن همراه با کد ملی مالک خط است. به‌عبارت‌دیگر در زمان احراز هویت سامانه سجام باید مطمئن شوید که شماره‌تلفن همراه و کد ملی متعلق به یک نفر است. درصورتی‌که شماره‌تلفن همراه با کد ملی مالک مطابقت نکند، کد امنیتی برای شخص ارسال نمی‌شود.
- پرداخت هزینهٔ احراز هویت: یکی از مراحلی که در نحوه ثبت نام سامانه سجام باید انجام شود؛ پرداخت هزینهٔ ثبت‌نام سجام است. بعد از تأیید شماره‌تلفن همراه، هزینه احراز هویت سجام روی صفحه مانیتور نمایش داده می‌شود. شما می‌توانید این مبلغ را از طریق درگاه بانک ملی، حامی اپلیکیشن بله پرداخت کنید.
- واردکردن اطلاعات هویتی: در نحوه ثبت نام سامانه سجام گزینهٔ بعدی که آموزش داده می‌شود، وارد کردن اطلاعات هویتی است. برای این کار بعد از پرداخت هزینه، اطلاعات هویتی افراد باید در سامانه وارد شود. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، تاریخ تولد، جنسیت و… است.
- مشخصات سمت ثبت‌نام‌کننده: این امکان وجود دارد که افرادی به‌عنوان نمایندهٔ شخص ذی‌صلاح، فرایند ثبت‌نام را انجام دهند؛ برای همین باید اصیل یا نماینده بودن فرد مشخص شود. اگر فرد نماینده است سمت را نماینده انتخاب کرده و اگر خودتان ثبت‌نام را انجام می‌دهید، گزینهٔ اصیل را انتخاب کنید.
- واردکردن اطلاعات ارتباطی: یکی از مواردی که در نحوه ثبت نام سامانه سجام باید آموزش داده شود، واردکردن مشخصات ارتباطی است. شما در این قسمت باید مشخصات راه‌های ارتباطی را در سامانه ثبت کنید. هدف از این کار استعلام احراز هویت سجام است. آدرس محل سکونت، کد پستی و دیگر اطلاعات را وارد کنید. اطلاعات موردنیاز با ستاره مشخص شده و کاربر موظف به پرکردن آن است.
- واردکردن کد بورسی: یکی دیگر از مشخصات اطلاعاتی که باید وارد شود، ثبت کد بورسی است. اگر از قبل کد بورسی دارید با مشخص‌کردن نوع بورس و کد سهام‌داری به مرحلهٔ بعد می‌روید؛ اما اگر این کد را ندارید؛ با لمس گزینهٔ تأیید، به مرحلهٔ بعد بروید.
- اطلاعات مالی و شغلی: در نحوه دریافت کد بورسی سجام، مورد دیگری که می‌توان به دلخواه وارد کرد؛ ثبت مشخصات مالی و شغلی است. ازجمله سؤال‌هایی که پرسیده می‌شود می‌توان به شغل، میزان درآمد و ارزش روز دارایی‌ها اشاره کرد. همچنین دربارهٔ سابقهٔ فعالیت قبلی در بورس، پرسش‌هایی مطرح شده است که در صورت تمایل می‌توانید به آن‌ها پاسخ دهید.
- مشخصات بانکی: حال نوبت آن رسیده که مشخصات بانکی خود را وارد سامانه کنید. ازجمله آخرین مطالبی که دربارهٔ نحوه ثبت نام سامانهٔ سجام باید به کاربران آموزش داده شود، واردکردن اطلاعات مالی است. در این مرحله پنجرهٔ جدیدی باز می‌شود که شما باید مشخصات بانکی خود را در آن وارد کنید. این مشخصات مربوط به حسابی است که واریزی‌ها و خریدوفروش سهام را با آن انجام خواهید داد، پس لازم است که با دقت کافی پر شود. توجه کنید که حساب معرفی شده مشترک نبوده و تنها مربوط به شماست. اگر از اپلیکیشن بله استفاده می‌کنید و در بانک ملی حساب دارید؛ می‌توانید با گزینهٔ مدیریت مالی «بله» واریزی‌های بورسی و سود سهام خود را مدیریت کنید.
- امضای تعهدنامه: بعد از انجام مراحل فوق و تأیید تمام موارد نوبت به آن است که تعهدنامهٔ سامانهٔ سجام را قبول کرده و وارد مرحلهٔ بعد بشوید.
- احراز هویت سامانه سجام: با قبول تعهدنامه تا حدی آموزش نحوه ثبت‌نام سامانه سجام پایان یافته است و اگر در سجام تصدیق کنید که تمام اطلاعات وارد شده صحیح است، نوبت به مرحله احراز هویت می‌رسد. در این مرحله با بررسی هویت شما توسط سازمان بورس، با گرفتن کد سجام می‌توانید وارد بازار مالی شوید.
نحوهٔ احراز هویت سامانه سجام
برای اخذ کد بورسی، یک مرحله دیگر باید طی شود و آن احراز هویت سامانه سجام است. این احراز هویت به دو شکل انجام می‌شود.
- احراز هویت الکترونیکی سجام
- احراز هویت حضوری
احراز هویت حضوری
بعد از گذشت ۲۴ ساعت یک پیامک ۱۰ رقمی برای شما ارسال می‌شود که برای احراز هویت باید این کد را ارائه دهید. در این روش شما باید به مراکز پیشخوان دولت مراجعه کنید. در این دفاتر ضمن تطبیق اطلاعات وارد شده با مشخصات شما و تأیید استعلام احراز هویت، امکان ورود شما به بازار مالی فراهم می‌شود.
احراز هویت آنلاین سجام
در این روش لازم نیست که فرد به مراکز خدمات دولتی مراجعه کند و با نصب اپلیکیشن احراز هویت سجام، می‌تواند کار استعلام و تأیید هویت خود را انجام می‌دهد. نرم‌افزار احراز هویت توسط شرکت‌های متفاوتی ارائه شده است و شما می‌توانید برای آگاهی از نحوه ثبت نام سامانه سجام به سایت سامانه سجام مراجعه کرده و لیست نرم‌افزارهای مجاز را در آن مشاهده کنید.
مزایای احراز هویت غیرحضوری
همان‌طور که گفتیم، می‌توان احراز هویت را در منزل یا محیط کار و بدون نیاز به مراجعه حضوری انجام داد. این روش دارای مزایای زیر است:
- هزینهٔ کمتر: مراجعه به مراکز دولتی، مستلزم صرف وقت و هزینه است.
- عدم اتلاف وقت: به غیر از از ترافیک و زمان جابه‌جایی، در مراجعهٔ حضوری شما ناچارید زمان بیشتری برای مراحل استعلام صرف کنید؛ درحالی‌که ثبت نام احراز هویت سجام در منزل تنها به اندازهٔ گرفتن یک ویدئوی سلفی و بارگذاری آن، از شما زمان می‌گیرد.
- تضمین سلامت: معمولاً حضور در مراکز پیشخوان دولت ریسک به خطر افتادن سلامتی را افزایش می‌دهد. در این مراکز افراد برای کارهای متفاوتی حضور پیدا می‌کنند که همین امر باعث شیوع بیماری‌های مسری می‌شود.
مشکلات احراز هویت سجام
در نحوه ثبت نام سامانه سجام به این مطلب اشاره کردیم که بعد از وارد کردن اطلاعات در سامانه و دریافت کد ۱۰ رقمی، می‌توان به دو شکل حضوری و غیرحضوری احراز هویت کرد که مزایای آن شرح داده شد؛ اما هر دو روش دارای مشکلات خاص خود است.
مشکلات احراز هویت سجام حضوری
- اتلاف وقت
- شلوغی دفاتر پیشخوان دولت
- هزینه‌های جانبی
- ترافیک
مشکلات احراز هویت سجام غیرحضوری
ازآنجاکه احراز هویت الکترونیکی سجام باید توسط نرم‌افزارها انجام شود و شخص باید ویدئوی سلفی خود را در این نرم‌افزار بارگذاری کند؛ این احتمال وجود دارد که ویدئوی او مورد قبول واقع نشود؛ لذا در زمان گرفتن ویدئو باید موارد زیر رعایت شود:
- ویدئو واضح بوده و تصویر فرد توسط هوش مصنوعی تشخیص داده شود. راستی‌آزمایی توسط الگوریتم‌های خاص انجام می‌شود؛ لذا ویدئو باید واضح بوده و تصویر شخص با تصویر کارت ملی او مطابقت کند.
- نور مناسب و پس‌زمینهٔ ساده الزامی است.
- اگر ویدئو با عکس شما در سازمان ثبت‌احوال مطابقت داده نشود؛ استعلام احراز هویت منفی شده و پول شما پس داده نمی‌شود.
- رعایت پوشش و حجاب اسلامی الزامی است.
- نباید فرد یا اشخاص دیگری در ویدئو حاضر شوند.
- سن قانونی ۱۸ سال باید رعایت شود.
سؤالات متداول
در پایان آموزش نحوه ثبت نام سامانه سجام بهتر دیدیم به چند سؤال متداول شما پاسخ دهیم.
آیا احراز هویت سجام با کارت ملی قدیمی امکان‌پذیر است؟
اگر احراز هویت حضوری را انتخاب کنید؛ بله می‌توانید با کارت ملی قدیمی احراز هویت شوید. اما اگر روش الکترونیکی را برگزینید باید رسید کارت ملی جدید را در اپلیکیشن بارگذاری کنید.
سامانه ثبت‌نام وام سهام عدالت چیست؟
زمانی که شما در سجام ثبت‌نام و کد بورسی را دریافت کردید، می‌توانید از سهام عدالت خود استفاده کنید. امروزه دو بانک به سهام عدالت وام پرداخت می‌کنند که بانک ملی یکی از این دو بانک است. اگر شما در این بانک حساب دارید می‌توانید با استفاده از نرم‌افزاری که بانک معرفی می‌کند وام سهام عدالت را دریافت کنید. این وام نیاز به ضامن نداشته و تنها باید کد بورسی داشته باشید.
