در نوشتارهای قبلی از مجموعه داستان‌های واقعی کانال های خیریه، خیریه «همت» و «فردای سبز شریف» را معرفی کردیم و حالا در این مطلب، داستان سوم از این مجموعه داستان را از زبان «محسن سلیمانیجای» و «ماجد یغمائی» روایت می‌کنیم. در روز یکشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۱، با محسن سلیمانیجای، مدیرعامل خیریه «صبح امید» و ماجد یغمائی به گفت‌و‌گو نشستیم و دربارهٔ داستان شکل‌گیری «صبح امید» و اهداف این کانال خیریه، صحبت کردیم که چکیدهٔ آن را در ادامهٔ این نوشتار می‌خوانید.
داستان شکل‌گیری صبح امید
هستهٔ اولیهٔ «صبح امید» با همت تعدادی از دانشجویان شریف، در دههٔ ۸۰ شکل گرفت. فعالیت‌های این خیریه با کارهای جهادی و برنامهٔ «کوچه‌گردان عاشق» شروع شد. «کوچه‌گردان عاشق» یک برنامهٔ تلویزیونی بود که در دههٔ ۸۰ از تلویزیون پخش می‌شد. ماجد یغمائی داستان شکل‌گیری را این‌گونه روایت می‌کند: «یک سری جوان دانشجو در دانشگاه شریف که با هم دوست بودند و از چندین سال پیش کار جهادی رو شروع کردند و (با) کار برنامهٔ کوچه‌گردان عاشق که رهبر انقلاب هم از این برنامه تشکر کردند. برنامه‌ای بود که بچه‌ها از دانشگاه شریف شروع کردند از دهه ۸۰، سال دقیقش یادم نیست. من اون موقع با این تیم نبودم ولی داستانی که دارم تعریف می‌کنم، داستان شکل‌گیری هستش. من دههٔ هفتادی هستم و در ماجرای زلزلهٔ کرمانشاه با این تیم آشنا شدم.»
در دههٔ ۸۰ فعالیت‌های این گروه دانشجویی، به شکل اردوهای جهادی بود. به مناطق محروم تهران سر می‌زدند و برای نیازمندان ارزاق تهیه می‌کردند: «الان ارزاق‌مون ۱۰۰۰ تایی هستش ولی اون موقع ۱۰ تا یا ۲۰ تا می‌زدیم و بچه‌ها پول رو جمع می‌کردن و از سوپرمارکت خرید می‌کردن و پخش می‌کردن و این بیشتر با حمایت استادها و دانشجوها بود. با اتفاق زلزلهٔ کرمانشاه همه اومدن وسط و (فعالیت‌ها) یه کم بولدتر (پررنگ‌تر) شد و جون گرفت.»
این فعالیت‌ها تا سال ۹۷ ادامه پیدا می‌کند تا اینکه در این سال، محسن سلیمانیجای به همراه بقیهٔ هیئت‌امنا، «صبح امید» را به صورت رسمی ثبت می‌کنند و از کمیتهٔ امداد مجوز تأسیس خیریه را دریافت می‌کنند.
«صبح امید» که تا قبل از این، به عنوان یک گروه فرهنگی در دانشگاه فعالیت می‌کرد؛ حالا فعالیت خود را به صورت مستقل ادامه می‌دهد.
صبح امید برای همهٔ مردم ایران
محسن سلیمانیجای دربارهٔ علت انتخاب اسم «صبح امید» می‌گوید: «خیلی جلسه گذاشتیم. اون اوایل افرادی که در صبح امید کار می‌کردن عقاید مذهبی داشتند؛ البته این موضوع به این معنا نیست که همهٔ افرادی که در «صبح امید» هستن، خیلی مذهبی باشن. انواع و اقسام افکار و عقاید با سلیقه‌های مختلف کمک می‌کنن؛ اما پایه‌گذارها می‌خواستن اسمی باشه که هم جذاب باشه برای عموم و هم یه بار مذهبی و معنوی داشته باشه. در نهایت منظورمون ظهور امام زمان است و در شعرهای فارسی به کلمهٔ صبح امید اشاره شده. هم اسم جذابیه و هم اینکه آیهٔ قرآن است: أَلَیسَ الصُّبْحُ بِقَرِیبٍ. هم اینکه تزریق امیدواری و انگیزه به عموم و به افراد جامعه‌ست و حس خوب می‌ده. کلمهٔ امید و صبح حس خوب رو منتقل می‌کنه به افراد.»
زمینهٔ فعالیت خیریه صبح امید
این کانال خیریه در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کند و خود را محدود به موضوع خاصی نکرده است و تا جایی که می‌تواند، سعی می‌کند نیازهای خانواده‌هایی که تحت پوشش این خیریه قرار دارند را برطرف سازد. ماجد یغمائی: «توزیع ارزاق، جهیزیه، سفر مشهد و در دوران کرونا تولید ماسک بود و اکثراً کسانی که در پروژه شاغل بودند، از خانواده‌های نیازمند بودند.»
«صبح امید» اول ماه قمری با کمک خیرین، گوسفند قربانی می‌کند و گوشت آن را میان خانواده‌های نیازمندی که تحت پوشش این خیریه هستند، پخش می‌کند. این خیریه سعی می‌کند تا جای امکان تمام نیازمندی‌های خانواده‌های تحت پوشش را برطرف کند؛ اما به صورت کلی فعالیت‌های این خیریه به سه بخش کلی تقسیم می‌شود. محسن سلیمانیجای فعالیت‌های خیریه را به این شکل توصیف می‌کند: «ما تخصصی در یک موضوع خاص فعالیت نمی‌کنیم و گسترده‌است (فعالیت‌مون). این ایده رو داشتیم که در حوزهٔ اشتغال فعالیت کنیم. فنی و کاریابی برای افراد نیازمند؛ ولی هنوز خیلی موفق نشدیم.
در سه زمینه سعی کردیم فعالیت کنیم: حمایت از گروه‌های خیریه دیگر و گروه‌های کوچک در محله‌های مختلف. خودمون در بحث معیشتی ورود می‌کنیم و شناسایی خانوادهٔ فقیر و اینکه آیا اولویت‌دار است یا نه. وقتی ما شناسایی می‌کنیم اون خانواده رو؛ می‌بینیم که مثلاً در بحث تهیهٔ دارو، توانایی تهیهٔ دارو رو نداره و… ما سعی می‌کنیم تمام نیازهای اون خانواده رو رفع کنیم. سومی هم تلاش برای کارآفرینی و کاریابی خانواده‌های نیازمنده. »
شناسایی خانواده‌های نیازمند و جزوهٔ اصول فعالیت
صبح امید برای شناسایی خانواده‌های نیازمند اصول خودش را دارد و از انواع تحقیق‌های میدانی و محلی برای شناسایی خانواده‌ها و بررسی اولویت این خانواده‌ها برای دریافت کمک، استفاده می‌کند. موردهای مختلف توسط افراد خیریه یا واسطه‌ها و مددکاران به خیریه معرفی می‌شوند و «صبح امید» با انجام روش‌های مختلف، صلاحیت آن خانواده برای دریافت کمک را بررسی می‌کند: «ما برای شناسایی خانوادهٔ نیازمند «جزوهٔ اصول فعالیت» نوشتیم. این جزوه رو برای اعضای فعال و مددکارها تهیه کردیم و تجربیات خودمون رو نوشتیم و به عنوان راهنما مددکاران ازش استفاده می‌کنن. هر سال جزوه رو به‌روز رسانی می‌کنیم. سامانه‌ای رو هم کمیتهٔ امداد در اختیار مراکز نیکوکاری قرار داده که ما کدملی رو می‌زنیم که ببینیم تحت پوشش کدوم مؤسسهٔ نیکوکاری است.»
هزینه‌های داخلی خیریه توسط هیئت‌امنا تأمین می‌شود و «صبح امید» به هیچ عنوان از کمک‌های مردمی برای هزینه‌های خیریه یا حقوق کارمندان استفاده نمی‌کند: «ما از اول در خیریهٔ صبح امید نظرمون این بوده که به هیچ عنوان از کمک‌های مردمی برای هزینه‌های خیریه و یا حقوق کارکنان استفاده نکنیم هرچند تحت فشار بودیم؛ ولی همهٔ کمک‌های مردمی مستقیم به نیازمندان می‌رسه و اگر مددکاری غیرداوطلب استخدام بشه هزینه‌اش رو خود هیئت امنا پرداخت می‌کنن. اعضا و هیئت امنایی داریم که هزینه‌ها رو تأمین می‌کنن. کسی که در متن کار باشه این حس رو داره که من به جای اینکه برم با پولم به ۵ نیازمند کمک کنم اون مبلغ رو می‌دم به یک جوان خوش‌فکر که اینجا بشینه (کار کنه) و باعث بشه که صد نفر بیان و کمک کنن.»
این خیریه ۲۰۰ عضو فعال دارد که بدون حقوق و داوطلبانه در «صبح امید» مشغول به کار هستند و حدوداً ۶ نفر از اعضای این خیریه، حقوق ثابت دریافت می‌کنند و همان‌طور که گفته شد؛ حقوق این افراد از طریق هیئت‌امنا تأمین می‌شود: «ما در ایام کرونا کلاس آموزشی برگزار می‌کردیم برای ۲۰۰ نفر دانش‌آموزی که گوشی هوشمند و تبلت نداشتن و همه معلم داوطلب بودن که درس می‌دادن.»
داستان سفر مشهد؛ سفری که در یادها ماند
از خاطره‌انگیزترین و بهترین پویشی که تا به‌حال برگزار کرده‌اند پرسیدیم و ماجد یغمائی داستان سفر مشهد را برایمان تعریف کرد: «پارسال یک برنامهٔ سفر مشهد برنامه‌ریزی شد. خانواده‌هایی بودند که یا اصلاً مشهد نرفته بودند یا مثلاً ۱۵ سال پیش مشهد رفته بودن. بچه‌هایی که خیلی دلشون می‌خواست برن مشهد. مثلاً پدرشون بیمار بود و… پارسال اعیاد شعبانیه بود. اواسط اسفند بود. کمک خیلی خوبی بود. هتل خوبی گرفتیم. خیلی از خانواده‌ها خیلی سال بود مشهد نرفته بودن. یک سری از افراد با صندلی چرخ‌دار و عصا بودن و چند نفر رو از کرمانشاه آورده بودیم؛ پول اتوبوس‌شون تا تهران رو نداشتند و اتفاق خیلی خوبی بود که افتاد و فیلمش هم موجوده. تقریباً ۱۶۰ یا ۱۷۰ نفر بودن که نفری یک میلیون تومن هزینه شد. ولی تخفیف‌های خوبی گرفتیم. دو واگن و نیم ما بودیم. سفر سه روز و چهار شب بود. بچه‌ها رو شهربازی بردن توی مشهد. روز ولادت امام‌حسین بود، اونجا برنامه برگزار کردیم و جایزه دادیم و کاردستی درست کردیم و… یه کارگاه اشتغال‌زایی اونجا برگزار کردیم. یکی از کارآفرینان موفق رو آورده بودیم اونجا و کارگاه کیف‌دوزی برگزار کردیم. کارگاه یکی دو ساعته برای خانم‌های سرپرست‌خانوار برگزار شد. خیلی اتفاق‌های خوبی افتاد در اون چند روز.»
امکانات بله برای حمایت از کانال خیریه صبح امید
«اپلیکیشن بله» از کانال های خیریه بله حمایت می‌کند و با انتشار این کانال ها در «ویترین»، به بهتر دیده شدن آن‌ها کمک می‌کند. همچنین استفاده از امکاناتی مثل «جمع‌سپاری مالی» و «درخواست پول» کار کانال های خیریه مانند کانال خیریه «صبح امید» را راحت‌تر کرده است. کانال خیریه «صبح امید» هم یکی از کانال های خیریه در بله است که از امکانات بله برای پویش‌های مختلف خود استفاده می‌کند و از حمایت‌های بله برای دیده شدن هرچه بیشتر، برخوردار است: «معرفی ما در بازوی نیکوکاری بله و کانال‌های بله، اتفاق خوبیه و اعتماد ایجاد می‌کنه. تیک آبی خیلی خوبه و ایجاد اعتبار می‌کنه. وقتی کانال در ویترین بله نمایش داده می‌شه؛ هم اعتباره داره و هم آدم‌های جدید جذب کانال می‌شن.»
«صبح امید» در شبکه‌های اجتماعی مختلف ایرانی و خارجی فعالیت می‌کند؛ اما بیشترین فعالیت این خیریه در اپلیکیشن بله است. اعضای این خیریه، در اپلیکیشن بله گروه کاری دارند و کانال خیریه «صبح امید» در اپلیکیشن بله، بیش از ۲۳ هزار نفر عضو دارد. ( در زمان نگارش این مقاله؛ در تاریخ ۱۹ دی‌ماه ۱۴۰۱)
سرعت بالا برای انتقال اطلاعات، یکی از علت‌های استفادهٔ اعضای «صبح امید» از اپلیکیشن بله است: «چند سالی که خودم دارم استفاده می‌کنم نکات مثبتی داره، سرعت بالا یکی از مزیت‌هاش هستش. ما یکی از برنامه‌هامون اینه که خیرین زنگ می‌زنن و وسیلهٔ اهدایی دارند مثل تلویزیون و یخچال و… که می‌خوان اهدا بکنن. ما بهشون می‌گیم که عکس بفرستن و بهشون می‌گیم در بله بفرستن و به خاطر سرعت بالاش و نوتیفیکیشنش؛ (اعلان پیام‌ها) چون بعضی از اپ‌های ایرانی نوتیفیکیشنش نمیاد. به خاطر این موضوع بستر اصلی ما در حال حاضر بله‌ست.»
بیشترین مبلغ کمک با جمع‌سپاری مالی بله
این خیریه از تمام ظرفیت‌های رسانه‌ای خود برای معرفی پویش‌ها استفاده می‌کند؛ اما محسن سلیمانیجای از اثرگذارترین پویشی که با جمع‌سپاری مالی بله انجام شد، می‌گوید: «در کمپین‌هامون از تمام ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم و اینطوری نبوده که فقط از بله استفاده کنیم ولی سال ۹۹، بهار ۹۹. بعضی از برنامه‌ها که داشتیم پرداختش بالا بود. یعنی اون کارهایی که پولش فقط از طریق بله پرداخت شده بود بالا بود. درخواست پول و جمع‌سپاری.» و در ادامه دربارهٔ نقاط قوت بله می‌گوید: «نقاط قوت بله نوآوریه نسبت به سایر پیام‌رسان‌های داخلی. از وضعیت بله استفاده می‌کنم. فقط مشکلی که داریم بعضی از پیام‌های قبلی‌مون بالا نمی‌آد.»
پیشنهادهایی برای بهتر شدن تجربهٔ کاربری بله
اعضای کانال خیریه صبح امید، امکانات بله را برای خیریه‌ها بسیار کاربردی می‌دانستند؛ اما برای بهتر شدن تجربهٔ کار با بله پیشنهادهایی نیز داشتند: «استوری (وضعیت) هم که اضافه شده خیلی کمک می‌کنه. استوری ویدئو خیلی به ما کمک می‌کنه اگر اضافه بشه به بله. مثلاً ما برنامهٔ ارزاق داشتیم ۴۰۰ ارزاق در سالن ورزشی دانشگاه شریف جمع شدیم که اومدن بسته‌بندی کردن و بردن مناطق محروم پخش کردن. می‌خوایم کلیپش رو پخش کنیم توی استوری (وضعیت) و بتونیم از هشتگ و لینک داخل استوری استفاده کنیم. خیلی بهمون کمک می‌کنه. وقتی یه تعداد عضو به گروه اضافه می‌کنیم و تعدادی از این افراد لفت می‌دن و این نوتیفیکیشنش (اعلان پیام) داخل گروه میاد.»
البته ما برای هر دو عزیز توضیح دادیم که اخیراً و در بهبودهای نسخهٔ جدید، این ویژگی تغییر کرده است و اعلان اضافه شدن عضو جدید، برای اعضای کانال‌ها ارسال نمی‌شود و برای اعضای گروه هم، در صورتی که تعداد عضوهای جدید زیاد باشد، اعلان آن برای سایر اعضای گروه ارسال نمی‌شود.
دربارهٔ بهینه‌سازی جستجو در بله نیز، پیشنهادهایی داشتند: «جستجو با هشتگ اگر اضافه بشه خیلی خوبه. مثلاً کاربر هشتگ خیریه رو بزنه و ببینه چه پست‌هایی براش نشون داده می‌شه.»
و در پایان…
به پایان این گزارش رسیدیم و خاطرۀ دلپذیر دیگری از دیدار ما با مسئولین کانال های خیریه ثبت شد. امیدواریم خواندن خلاصۀ این دیدار برای شما، مانند خود دیدار برای ما، دلنشین و تأثیرگذار بوده باشد.
و این داستان ادامه دارد…
داستان‌های بعدی از کانال های خیریه را در «وبلاگ بله» دنبال کنید.
اگر هنوز اپلیکیشن بله را نصب نکرده‌اید؛ می‌توانید از اینجا اپلیکیشن بله را دانلود کنید.