قطعاً چه دانش‌آموز باشید و چه از این دوران عبور کرده باشید؛ به حواس‌پرتی و علل به وجود آمدن آن فکر کردید! حواس‌پرتی ممکن است وقت و بی‌وقت به سراغتان بیاید و تمرکز را از شما بدزد و فرار کند و شما را در فکر فرو برد که چگونه تمامی درها را به روی این مهمان ناخواسته ببندید و قفل کنید تا مانع ورود آن شوید: اما جوابی برای این موضوع پیدا نخواهید کرد. زیرا حواس‌پرتی در واقع در خانهٔ ذهن شما زندگی می‌کند و چیزی به جز تمایل ذاتی ذهن به درگیری و فعالیت نیست!
در ادامه می‌خواهیم راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی را بررسی کنیم.
غولی بازیگوش به نام حواس‌پرتی!
ذهن، موجود بازیگوشی است و همیشه می‌خواهد خود را با موضوعات گوناگون و متفاوت درگیر کند. اگر کاری که دارید انجام می‌دهید، کتابی که می‌خوانید یا حل تمرینی که انجام می‌دهید با ذهن شما درگیر شود به‌طوری‌که احساس نیاز و مشغولیت ذهنی شما به‌طور کامل برطرف شود؛ می‌توان گفت که غول بازیگوش حواس‌پرتی برای مدتی به خواب ناز فرورفته است!
اما در صورتی که این احساس را نداشته باشید؛ این غول بی‌شاخ و دم از خواب بیدار می‌شود شتابان تمام تمرکز شما را به هم می‌زند. حواس‌پرتی در اینجا به سراغ فعالیتی می‌رود که بتواند تمام و کمال ذهن را به خود درگیر کند.
به‌طور مثال شما دارید فیلمی را می‌بینید و به یک‌باره به خود می‌آیید و متوجه می‌شوید که در تمام طول فیلم داشتید به موضوع دیگری فکر می‌کردید و به اصطلاح ذهنتان درگیر موضوعی دیگری بوده است.
البته که جلوگیری از حواس‌پرتی موضوعی نیست که بتوان بر آن مسلط شد! زیرا این ذهن بازیگوش مدام به دنبال مشغول نگه‌داشتن خود است.
در مورد درس خواندن همین موضوع نیز صدق می‌کند. اگر خطوط کتاب‌ها و موضوعاتی که در دل خود دارند نتواند ذهن شما را درگیر کند، چیزی از آموزش‌ها یاد نمی‌گیرد و صرفاً روخوانی انجام دادید.
در ادامه می‌خواهیم راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی را بررسی کنیم.
سرچشمهٔ حواس‌پرتی!
برای آنکه بتوانیم به راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی بپردازیم و آن‌ها را بررسی کنیم؛ ابتدا باید تشخیص دهیم که سرچشمهٔ حواس‌پرتی ما به کدام منشا برمی‌گردد.
حواس‌پرتی در کل دو نوع منشاء دارد:
- منشا بیرونی یا خارجی؛
- منشا درونی یا داخلی؛
در منشاء درونی، حواس‌پرتی به سراغ اندیشه‌های شما می‌رود و می‌گردد تا نقطه ضعفی پیدا کند. احساس اندوهی قدیمی، فراق دوری، گرسنگی هر چند کم و… ، همگی از جمله عواملی هستند که حواس‌پرتی به دنبال آن‌هاست تا خود را در قالبشان نمایان کند.
اما منشا حواس‌پرتی‌های بیرونی، کاملاً با این منشا حواس‌پرتی‌های درونی فرق دارد.
صدای ناگهانی دعوای گنجشکان کوچک، نور زیاد، احساس گرما و سرمای ناگهانی، صدای پیام‌های بی‌وقفه گوشی تلفن همراه و… ، همگی گوشه کوچکی از عوامل حواس‌پرتی هستند.
راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی
قبل از پرداختن به راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی باید بگوییم که دور کردن این غول بی‌شاخ و دم، به خود شما و مقاومتی که دارید وابسته است و تا تمام و کمال نخواهید، راه‌حل‌های زیر نمی‌توانند به شما کمک کنند.
در قدم اول از مسیر راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی، باید بدانید که این حواس‌پرتی شما از چه جنسی است و چه منشایی دارد. یعنی بتوانید کاملاً درک کنید که چه عواملی باعث به‌وجود آمدن حواس‌پرتی شما شدند.
در قدم دوم و پس از شناسایی عوامل حواس‌پرتی، بستگی به نوع آن از راه‌حل‌های زیر استفاده کنید.
اولین قدم، آماده‌باش!
برای هر کاری آمادگی لازم است. برای درس خواندن و جلوگیری از حواس‌پرتی باید محیط اطرافتان را آماده کنید. یعنی تمامی شرایط را تا حد خوبی مهیا کنید.
برای این آمادگی باید به سراغ عوامل بیرونی و درونی بروید. کشف کنید که همیشه چه چیزی در محیط حواس شما را پرت می‌کند.
از عوامل بیرونی شروع کنید؛ دمای هوا را متانسب با حالتان تنظیم کنید. همچنین اگر به گوشی تلفن همراه نیاز دارید، می‌توانید با حالت فرزند بله، نوتیفیکیشن‌های اضافی را خاموش کنید!
می‌پرسید چطور؟
به سراغ تنظیمات پیام‌رسان بله بروید. در این قسمت با فعال کردن حالت فرزند می‌توانید به کانال‌ها و گروه‌هایی که در هنگام درس خواندن با آن‌ها سروکار دارید دسترسی دهید تا برایتان پیام ارسال کنند.
هر موقع هم که زمان درس خواندن به پایان رسید، می‌توانید حالت فرزند را خاموش کنید و از زمان استراحتتان با محتواهای سرگرم‌کننده لذت ببرید.
حواستان به عوامل درونی حواس‌پرتی نیز باشد. ذهنتان را آماده کنید؛ تمامی موضوعاتی که حواستان را پرت می‌کند، در یک برگهٔ کاغذ بنویسید. به آن‌ها زمان دهید، آن‌ها هم به‌نوعی دغدغه به شمار می‌آیند و اگر به آن‌ها زمانی را اختصاص ندهید، تبدیل به قول حواس‌پرتی می‌شوند.
به‌طور مثال:
دوست دارید قسمت جدید سریالی را ببینید. روی برگهٔ کاغذ این مورد را بنویسید، من پس از درس خواندن و در ساعت ۱۶:۰۰ این قسمت را می‌بینم.
به همین آسانی این عامل حواس‌پرتی از ذهن شما دور می‌شود.
دومین‌قدم، لانهٔ خودتان را بساز!
هر شخص زمان و مکان ویژهٔ خودش را دارد. در یکی از راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی می‌خواهیم به ساخت لانهٔ آرامش بپردازیم!
لانهٔ آرامش برای هر فردی متفاوت است و منظور از این لانه مکان و زمان درست مطالعه است. جایی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید باید با توجه به خلق و خوی شما، بهترین مکان و به دور از هر گونه عامل حواس‌پرت‌کننده باشد.
زمان هم همین‌طور؛ بسیاری افراد شب‌هنگام، ذهن آرام و متمرکزی دارند و بعضی دیگر صبح‌های زود؛ این که در چه زمانی بیشترین بازدهی برای مطالعه را دارید؛ نکته‌ای‌ست که با سال‌ها آزمون‌وخطا به دست می‌آید.
سومین قدم، نگاهی گذرا اما تأثیرگذار!
در همان لحظات اولیه، به سراغ مطالعهٔ عمیق نروید. در مطالعهٔ اولیه، صرفاً باید ذهنتان را کنجکاو کنید. یعنی با گرفتن اطلاعات کم و مقدماتی به دنبال نکته‌ای جذاب بگردید. پس از این مطالعه، به سراغ ذهنتان بروید و ببینید که چه اطلاعاتی کسب کردید. پس از این مرحله درست زمانی که ذهنتان کنجکاو شده است؛ تازه به سراغ مطالعهٔ عمیق بروید.
چهارمین قدم، سؤال یادتون نره!
معلم خود باشید و پس از هر مطالعه، برای خودتان درس را تکرار کنید. یکی از بهترین راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی و یادگیری، درس دادن همان آموزش‌هایی است که می‌خواهید یاد بگیرید. جلوی آینه بروید و درس را برای خودتان توضیح دهید، انگار که معلم هستید و می‌خواهید به شاگرد درون آینه درسی بیاموزید.
سپس از خودتان آزمون بگیرید تا ببنید که چقدر حافظهٔ بلندمدتان توانسته دروس را به خاطر بسپارد.
آیا با حواس‌پرتی خداحافظی کردید؟
هزاران هزار راه‌حل دیگر برای جلوگیری از حواس‌پرتی وجود دارد. شما چه راه‌‌حل‌هایی می‌شناسید و به کمک آن‌ها حواس‌پرتی را از خود دور می‌کنید؟
راستی در بین راه‌حل‌های جلوگیری از حواس‌پرتی، می‌توانید از حالت فرزند بله استفاده کنید و برای ما تجربه‌هایتان را بنویسید.